Gevangen in Veenhuizen

Afgelopen donderdagavond zat ik in de gevangenis. In een Veenhuizense gevangenis. Niet omdat ik een landloper ben, of andere strafbare feiten heb gepleegd, maar om een boekpresentatie bij te wonen. Het kan bijna niemand ontgaan zijn dat die dag Hollands Siberië van Mariët Meester zou uitkomen, want er werd 's nachts op de radio door Nooit meer slapen uitgebreid aandacht aan besteed en 's avonds door EenVandaag op tv. In beide gevallen door middel van een interview met Mariët Meester.

Omdat ik het interview bij Nooit meer slapen had gehoord, viel de karakteristieke omgeving van Veenhuizen mij onderweg extra op: een lange, rechte weg, een net zo lang en recht kanaal en vooral veel bos. Eenmaal aangeland in Veenhuizen was het gevangenismuseum, waar de boek- én documentairepresentaties zouden plaatsvinden, niet moeilijk te vinden.

Het was druk. Heel druk. Niet vreemd als je weet dat Meester opgegroeid is in Veenhuizen en er tijdens het schrijven van Hollands Siberië - in de pastorie - weer gewoond heeft, maar dat was niet de enige reden. In de documentaire van Jaap de Ruig, Het gevangenisdorp - Veenhuizen in de twintigste eeuw, die die avond voor het eerst te zien was, worden diverse bewoners en ex-bewoners van Veenhuizen geïnterviewd en die waren natuurlijk aanwezig om het resultaat te bekijken.

De documentaire, opgebouwd uit het materiaal dat gefilmd werd tijdens het onderzoek dat Meester heeft uitgevoerd voor haar eerdere boek Koloniekak én voor Hollands Siberië, geeft een fascinerend overzicht van Veenhuizen en zijn bewakende bewoners.

Meester laat in de film het portret van pastoor Peter Pex zien, de franciscaner die de hoofdrol speelt in Hollands Siberië. Het portret is indertijd geschilderd door een gevangene en laat een man zien waarvan je ogenblikkelijk begrijpt dat een auteur, op zoek naar een verhaal of hoofdpersoon, weet dat de speurtocht ten einde is. Pastoor Peter Pex leefde niet alleen een leven dat moest worden opgeschreven, hij zag er ook zo uit.

Na afloop van de documentaire werd een exemplaar van Hollands Siberië overhandigd aan o.a. gevangenisdirecteur Tom Yntema. Veenhuizen bezit namelijk niet alleen een gevangenismuseum, maar ook nog steeds twee gevangenissen en iedereen daar hoopt dat het ministerie van Justitie de gevangenissen in Veenhuizen openhoudt. Wat een enigszins vreemde uitdrukking is als je na afloop, op weg naar de parkeerplaats langs een van die twee loopt en ziet hoe dicht het er is.

TV Drenthe was ook aanwezig en maakte een impressie van de avond en sprak met enkele geïnterviewden. Vrijdag 12 september 2014, werd deze op TV Drenthe te uitgezonden.